مروري بر مبارزات معلمان از حسن رشدیه تا محمد حبیبی

مروري بر مبارزات معلمان 

از حسن رشدیه تا محمد حبیبی 

✍️حبیب رضاپور

((بخش نخست))

معلمان با جمعیتي بیش از یک ونیم میلیون نفر و با داشتن دانش‌آموزانی بیش از چهارده میلیون نفر و ۲۸ میلیون نفر اولیای دانش‌آموزان، بیشترین تعداد نیروی انسانی در ایران و مسئولیت آموزش نسل جدید را به عهده دارند. اهمیت آموزش به حدي زیاد است که کانت می‌گوید: «انسان تنها مخلوقي است که نیاز به آموزش دارد. و فردي که آموزش می‌دهد باید فراانسانی باشد.» یعنی معلمین از نظر آگاهی و اخلاق و مهارت باید نسبت به افرادي که به آنها آموزش می‌دهند، بالاتر باشند. با تأسیس دارالفنون در سال ۱۳۲۰ نقطۀ آغاز تحول آموزش از نظام کهن به نظام نوین بود؛ این آگاهی باعث فاصلۀ بین حاکمیت مطلق و کهن با اندیشۀ نوین مشروطه شد. در دوران مشروطه علم شأن و منزلت پیدا کرد و معلمین به همراه اهل فرهنگ و روزنامه‌نگاران و احزاب پایۀ تحولات فکری جدیدي در ایران را بنا گذاشتند.

معلمان در مبارزات مشروطه

 زماني که مکتبداران با روش‌های بی‌رحمانه اقدام به تنبیه دانش‌آموزان می‌کردند و زماني که در اروپا از هر صد نفر یک نفر بیسواد بود و در ایران از هر هزار نفر یک نفر باسواد وجود داشت، حسن رشدیه مدارسي نوین را در ایران تأسیس کرد که بیشترین مخالفت با این نوع مدارس از سوی متصدیان معارف سنتی بود و حاکمان در ظاهر و به‌طور علنی مخالفتي با کارهای رشدیه نداشتند. عین‌الدوله با فشار برخی از افراد سودجو، حسن رشدیه را به کلات تبعید کرد. زماني که مدرسۀ تازه‌ساز حسن رشدیه را ویران می‌کردند و با بیل و کلنگ به در و دیوار مدرسه افتادند، رشدیه که ویرانی مدرسه‌اش را نظاره‌گر بود، بلند می‌خندید. همگان متعجب و در حیرت از قهقهۀ مستانۀ میرزا حسن‌خان رشدیه گفتند: «همه به حال تو گریه می‌کنند و تو قاه‌قاه می‌خندی؟!» رشدیه گفت: «هریک از این پاره‌آجرها یک مدرسه خواهد شد. من به آن می‌خندم». یادي کنیم از معلم مبارز هوارد باسکرویل که در تبریز همراه مشروطه‌خواهان شهید شد یاد و راهش گرامی باد.

معلمان در نهضت جنگل 

نهضت جنگل دارای مانیفستي بود که مادۀ ۵ آن در مورد سوادآموزی اطفال امري ضروری و حتمی شمرده می‌شد. میرزا کوچک‌خان چندین بار به ابراهیم فخرایی سفارش داده بود تا به آموزش روستاییان بپردازد و جهل و بیسوادی و ناآگاهی را از میان آنها ریشه‌کن کند. زیرا میرزا باور داشت عامل بسیاري از بدبختی‌ها و فساد در کشور جهل و نادانی‌ست. از جمله معلمیني که همراه میزا کوچک‌خان بودند عبارتند از : 

۱- ا براهیم فخرایی؛ وی نیز در سال ۱۳۰۲ شمسی در اعتصاب فر هنگیان گیلان شرکت کرد و به‌همین خاطر به تهران تبعید شد. 

۲- صادق کوچک‌پور؛ او نیز بعداً به بروجرد تبعید شد. 

۴- صادق مهرنوش و صادق تنها و...

در دوران رضا‌شاه نیز معلمین مبارز دستگیر و زندانی شدند از جمله بزرگ علوی و زنده‌یاد تقی ارانی که در زندان شهید شد. 

....

بخش دوم را در ادامه بخوانید

👇👇👇👇👇